ҚР ҰҒА журналдарының баспа этикасы және қызмет бабын теріс пайдалануға қатысты мәлімдемесі

     Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым академиясының ғылыми журналдарының редакциясы халықаралық академиялық қоғамдастық белгілеген жариялаудың этикалық нормаларының жоғары стандарттарын ілгерілетуге және жұмыс уақытында осы нормалардың бұзылуын болдырмауға ниетті.

     ҚР ҰҒА журналдарын жариялау этикасының негізгі ережелері cope Publication Әдеп жөніндегі Комитеті ұсынған халықаралық стандарттар негізінде жасалды.

     Төменде жариялау процесіне байланысты белгіленген ұстанымдар келтірілген.

     Редакциялық алқаның міндеттері

     Журналдың редакциялық алқасы журналда қандай мақалалар жарияланатыны туралы шешім қабылдауға жауапты. Шешім мақалаға ұсынылған рецензиялар негізінде қабылданады.

     Редакция алқасы журнал саясатын ұстанады және авторлық құқықты бұзғаны үшін жауап беретіндіктен заңды талаптар аясында әрекет етеді. Редактор шешім қабылдау үшін редакция алқасының басқа мүшелерінен кеңес ала алады.

     Құпиялылық

     Рецензенттер немесе редакция қызметкерлері ұсынылған қолжазба туралы ақпаратты автордың өзінен, рецензенттерден, ықтимал рецензенттерден, басқа редакторлық кеңесшілерден және баспагерден басқа ешкімге жарияламауы қажет. 

     Ұсынылған мақалада жарияланбаған материалдар автордың арнайы жазбаша рұқсатынсыз ғылыми редактор мен рецензенттердің жеке зерттеулерінде пайдаланылмауы тиіс.

     Рецензенттердің міндеттері:

     Рецензенттер редакторға редакциялық шешім қабылдауға, сонымен қатар авторға жұмысты жақсартуға көмектеседі.

     Рецензиялау үшін алынған кез-келген қолжазбалар құпия құжаттар ретінде қабылдануы керек. Оларды редакция уәкілеттік берген адамдардан басқа адамдарға көрсету немесе талқылауға болмайды.

     Рецензияланған қолжазба мен жарияланған жұмыс арасындағы кезкелген елеулі ұқсастық немесе ішінара сәйкестік туралы хабарлауы қажет.

     Жеке ақпарат немесе шолу барысында пайда болған идеялар құпия болып қалуы керек және оларды жеке мүдделер үшін пайдалануға болмайды. 

     Авторлардың міндеттері

     Ғылыми зерттеулердің тұтастығын қамтамасыз ету үшін авторлар ғылыми жарияланымдардың халықаралық стандарттарын ұстануы қажет.

     ҚР ҰҒА журналдарында жариялау үшін мақала берген кезде автор мақаланың түпнұсқа екендігіне, яғни ол бұрын басқа дереккөзде ағымдағы немесе осыған ұқсас түрде жарияланбағанына; мақала басқа баспаларға берілмегеніне; авторлық құқықпен және мақаланы жариялаумен байланысты мүдделердің реттелгеніне кепілдік беруі тиіс. Атап айтқанда, жарияланған мақалалардың басқа тілдерге аудармалары қабылданбайды.

     Авторлардың ҚР ҰҒА редакциясы мен журналға, ғылыми авторлық кәсібилікке, сайып келгенде, бүкіл ғылыми қоғамдастыққа нұқсан келтіруі мүмкін зерттеулер нәтижелерін бұрмалаудан аулақ болғаны жөн.

     Зерттеу нәтижелері анық, деректер бұрмаланбаған, материалдарды жинау, іріктеу және өңдеудің тәртіптік ережелері сақталуы қажет. 

     Авторлардың орналасу тәртібі дұрыс көрсетілгеніне баса мән берілуі қажет. Өңдеу кезеңдерінде авторларды қосу немесе жою әдетте рұқсат етілмейді. Бірақ кейбір жағдайларда авторлардың келісімімен авторлық топқа ішінара өзгеріс енгізілуі мүмкін. Авторлардың өзгертілуі нақты түсіндірілуі керек. Қолжазбаны қабылдағаннан кейін авторларды өзгертуге рұқсат етілмейді. 

     Мақаланың барлық авторлары зерттеуге айтарлықтай үлес қосуы керек.

     Этикалық емес мінез-құлықпен қалай күресуге болады

     Этикалық емес мінез-құлықты анықтау

     Зерттеу шеңберіндегі заңсыз және этикалық емес мінез-құлық кез-келген уақытта және кім анықтағанына қарамастан редакция мен баспаға хабар беріліп, жеткізілуі мүмкін. Мұндай әрекет тергеуді бастау үшін жеткілікті ақпарат пен дәлелдерді қажет етеді. Барлық мәлімдемелер оң шешім немесе дұрыс қорытынды қабылданғанға дейін барынша маңыздылықпен қарастырылады.

     Тергеу

     Бастапқы шешімді редакторлар қабылдауы керек, олар баспамен кеңесуі керек немесе қажет болған жағдайда одан кеңес сұрауы керек.

     Этикалық емес мінез-құлықпен байланысты кішігірім мәселелерді үлкен кеңессіз шешуге болады. Қай жағдай болмасын, авторға келіп түскен айыптауларға жауап беру мүмкіндігі берілуі керек.

     Елеулі теріс қылық болған жағдайда редакция не қолда бар дәлелдемелерді өз бетінше зерттеуге, не ҚР ҰҒА редакциялық алқасы мен Төралқасынан қосымша кеңес алуға құқылы.

     Жиынтықтар

     Авторға немесе рецензентке қолайлы стандарттарды түсінбеушілік немесе дұрыс қолданбау туралы хабарлау.

     Авторға немесе рецензентке теріс қылық туралы және этикалық емес мінез-құлық туралы ескерту туралы қатаң түрде жазылған хат.

     Автордың немесе рецензенттің жауапты органдарына немесе қаржыландыру агенттігіне ресми хат.

     Авторды, индекстеу қызметтерін және жарияланым оқырмандарын хабардар етумен бірге журналдан мақаланы ресми түрде қайтарып алу.

     Белгілі бір кезеңге жеке тұлғалардың жарналарына ресми эмбарго енгізу.

     Одан әрі тергеу және шаралар қабылдау үшін іс пен нәтижелерді ҚР ҰҒА-ның ғылыми бөліміне, төралқасына, жалпы жиналысына немесе жоғары тұрған органға хабарлау.